Conflicten zijn in de wereld alom aanwezig en ook de conflicten in onze relaties, familie, werk en in ons zelf zijn bij de meeste van ons goed bekend. Conflicten kunnen grote en nare gevolgen hebben, veel schade aanrichten zowel op het fysieke als op het geestelijk vlak. Het is van belang om te onderzoeken wat wij zelf kunnen doen om een conflict tot de juiste proporties en oplossing te brengen en het als mogelijk aanknopingspunt voor ontwikkeling te zien.

Het is een thema dat ook goed past bij de aartsengel Michael en de Michaelstijd waar wij ons nu in bevinden. Michaël weegt goed en kwaad af en strijdt met de negatieve krachten, de “draken”. Daarom staat deze aartsengel vaak afgebeeld met een zwaard, een weegschaal en soms met de draak. 

Voor het zuivere oordeelsvermogen wat nodig is bij conflicten is dit beeld interessant!

Kunnen wij als mens ons ‘hogere’ ik scholen en ons net als Michael inzetten om de informatie die tot ons komt te wegen? Kunnen we het zwaard van ons oordeelsvermogen zo hanteren dat we vertroebelingen, de draken, kunnen onderscheiden van waar het echt om gaat?

De draken, tegenkrachten, worden in de antroposofie gezien als Luciferische en Ahrimanische krachten, die ook in ons mensen en in onze daden werken. 

Lucifer is de verheerlijker, de verlokker, creëert schijnwerelden, illusies, laat je geloven dat je mooier, beter, belangrijker bent dan de anderen en om dat vol te houden heb je onder andere leugens nodig. Dit speelt o.a. bij nationalisme, narcisme en propaganda. Deze kracht heeft de neiging om een conflict op te blazen, door er van alles bij te halen.

Ahriman wil alles vastleggen, protocolleren, splijten en versplinteren, angst en controle horen erbij. Je ziet dit bij dogmatisme, fundamentalisme, en steeds meer in onze toenemende digitale samenleving. Sta je eenmaal negatief op internet, dan is het bijna een onmogelijke klus om je eraf te halen. Deze kracht heeft de neiging om een conflict te verharden. Er is geen beweging of leven in, het wordt koud.

Als we met ons oordeelszwaard deze vertroebelingen uit een conflict kunnen halen, dan houd je iets helders over, waar makkelijker een oplossing voor te vinden is.

Het is belangrijk om deze vertroebelingen te herkennen en te zien hoe ze vaak ondoorzichtige bouwwerken rondom een conflict bouwen waarin je makkelijk verstrikt kunt raken. Hieronder volgen enkele voorbeelden hoe deze Luciferische en Ahrimanische krachten in conflicten kunnen werken.

1. Door eerdere ervaringen, direct in de emotie en oordelen schieten. Daar heb je haar weer met haar…….. De ander wordt vastgelegd op eerder gedrag, zonder een open luisterhouding of interesse. Voor ‘haar’ kun je ook elke willekeurige religieuze groep, volk of gemeenschap invullen. Vooringenomenheid etiketteert de ander. Hierdoor ontstaat  het gevoel niet gezien, serieus genomen worden en ontstaat een voedingsbodem voor conflict.
2. Het wij/zij denken. Wij zijn goed, de anderen zijn fout/slecht. En dat vinden beiden kampen. . Voordat we het weten polariseren de standpunten en wordt het steeds moeilijker om tot een oplossing te komen. Zelfreflectie ontbreekt.
3. Je eigen tekortkomingen, angsten worden geprojecteerd op de ander, vaak een kwetsbaar persoon of een kwetsbare groep, die tot zondebok wordt gemaakt. Een gemeenschappelijke vijand leidt af van de eigen tekortkomingen.
4. In gezinnen, werksituaties, groepen, sport, gemeenschappen, politiek kunnen hoge verwachtingen en beloftes die niet waargemaakt worden tot conflicten leiden. Eerst wordt verheerlijkt, nu gaat waar gemaakt worden waar je altijd naar verlangt hebt! Maar als het tegenvalt dan wordt die persoon, of een bepaalde groep, verguist en moet verdwijnen. Met soms in het kielzog allerlei mensen die daar mede verantwoordelijk voor worden gehouden.
5. Door bepaalde informatie achter te houden, door eenzijdige en gefilterde berichtgeving te geven en bepaalde zaken uit te vergroten en andere onder te belichten, komen waarnemingsgaten. Onder andere manipulatie ligt op de loer.

Herkenbaar? Ik zie de bovenstaande punten zo in de actualiteiten van de afgelopen tijd terugkomen. Denk aan het fenomeen nepnieuws, Noord Korea versus de Verenigde Staten, Rusland versus de Oekraïne, de Brexit, de uitroeiing, verdrijving van kwetsbare minderheden zoals de Rohingya’s, maar ook zaken rondom vaccinatie, homeopathie, waar onvolledige tendentieuze informatie wordt gegeven in het recente nieuws.

Voor een zuiver oordeelsvermogen is het belangrijk dat je deze krachten onderkent. In je zelf, in de communicatie met anderen, in alles wat via de media tot je komt!

Wat kun je zelf doen als je in een conflict verzeild raakt:

1. Belangrijk is of er bereidheid is om uit het conflict te komen, of dat het van meet af aan duidelijk is dat de wegen van de conflicthebbenden zich gaan scheiden. Dan gaat het erom dit zo schoon en helder mogelijk te kunnen doen.
2. Ga het gesprek aan waarbij het goed is om te kijken naar de feiten die de oorzaak zijn van het conflict en te checken of die overeenkomen met de visie van de deelnemers van het conflict. Hier kunnen vaak verrassend veel verschillen in zitten. Soms blijkt het een misverstand te zijn dat makkelijk uit de weg geholpen kan worden en is er zelfs geen reden meer voor conflict.
3. Het kan ook dieper liggen, we kunnen fundamenteel anders denken. Om hier verder mee te komen is het van belang dat we onderkennen dat we door onze aard, opvoeding met waarden en normen, levenservaringen een unieke kleuring hebben om naar de wereld te kijken. Belangrijk is het om te beseffen dat onze waarheid niet de enige waarheid is.  We hebben de bereidheidnodig om te onderzoeken wat de waarheid van de andere deelnemers van het conflict is en daarvan te willen leren. Als we die openheid en oprechte interesse kunnen opbrengen en ons kunnen verplaatsen in de ander kan dat menig angel uit een conflict halen. Het besef dat de ander je ziet en hoort kan een begin zijn om verschillen te overbruggen.
4. Wat is nuttig om te onderkennen dat we zelf ook onze schaduwzijdes hebben, onbewuste mechanismen en blinde vlekken, die anderen wel zien en wijzelf niet. Heb ik de moed om daar naar te kijken? Wat vinden mensen die kritisch naar mij of naar de organisatie, gemeenschap kijken van mij/ons en wat kan ik of kunnen wij daarvan leren? Wat stoort mij aan de mensen die kritiek hebben en waar zijn de overeenkomsten? Verwijten wij elkaar het zelfde? Kan ik daar open naar kijken? Heb ik zelf innerlijk huiswerk te doen?
5. Waar zit ik of de organisatie, gemeenschap vast in oude gewoontes, overtuigingen, beelden die niet meer levend zijn. Waar doen we dingen omdat het hoort, zonder dat we nog weten waarom. Kunnen we dat onderzoeken en wat maakt vitalisering mogelijk, wat kunnen nieuwe inspiratiebronnen zijn? Welke gewoonteverandering kan bijdragen om elkaar beter te horen, te zien en te ontmoeten?
6. Het kan nuttig zijn om opnieuw de waarden te onderzoeken waar ieder van de deelnemende partijen voor staat. Waar sta ik voor in de relatie, organisatie of gemeenschap? Dan daarin naar het gemeenschappelijke zoeken: waar vinden we elkaar, welke waarden willen wij samen verzorgen? Dit helder voor ogen te hebben als baken om ons aan te toetsen kan helpen bij conflicten. Ook in gemeenschappen, bedrijven kunnen een gezamenlijke visie en een ’Mission Statement’ voor veel helderheid zorgen. Daaruit vloeien dan de afspraken en de gedragsregels voort die gezamenlijk worden gedragen.
7. Als laatste wil ik nog toevoegen: Kijk of je het conflict lichter kan maken door je er niet mee te identificeren. Je hebt een conflict, maar je bent het niet. Probeer het conflict in één zin te beschrijven, ontdoen van alles wat er aanhangt. Met humor kijken naar je zelf of wat er speelt kan veel lucht geven in moeilijke situaties en helpt het minder zwaar te maken. Als je samen met elkaar kan lachen om al die dubbelgangertjes, niet gelukte handelingen en een portie mededogen erbij doet, dan kan veel onoplosbaars opeens hanteerbaarder zijn.

Wanneer het lukt om een conflict op te lossen en er van te leren, dan kan er ook weer nieuwe warmte in jezelf en in de relatie met de anderen ontstaan. Dit is bijzonder mooi om te zien en deze warmte kan ook uitstralen en bemoediging geven aan mensen om ons heen.

Ik wens jullie allen veel beweeglijkheid, openheid, warmte, zelfkennis en inzicht toe om met de conflicten die je tegenkomt zo om te gaan, dat het je verder brengt!

Een hele mooie herfst toegewenst!

Sarah Goudsmit